• Stress is gezond voor het lichaam, mits dit van korte duur is
• Veel mensen ervaren chronische stress waardoor de weerbaarheid en gezondheid afneemt
• Door het aanpassen van de leefstijl kan stress worden verminderd

Wat is Stress?

Stress is een fysiologische reactie van het lichaam op een prikkel uit de omgeving waarbij het natuurlijk overlevingsmechanisme in werking treedt. Oftewel het lichaam wordt klaar gemaakt om te kunnen vechten of vluchten. Vroeger in de natuur was dit erg handig wanneer we in een gevaarlijke situatie terecht kwamen, denk hierbij aan het tegen komen van een roofdier.

Betrokken hormonen zijn adrenaline en cortisol. Waarbij in eerste instantie adrenaline direct vrijkomt bij een acute stresssituatie en vervolgens cortisol. Het vrijkomen van deze hormonen leidt tot het plaatsvinden van een aantal fysiologische processen, namelijk het verhogen van de hartslag en bloeddruk, verandering van de stofwisseling en het immuunsysteem activeren. Het vrijkomen van cortisol gebeurd volgens de zogenaamde hypothalamus-hypofyse-bijnier-as, oftewel de HPA-as. Indien sprake is van stress zullen de hypothalamus en hypofyse door middel van hormonen de bijnieren aanzetten tot het produceren van het stresshormoon cortisol.

De prioriteit van het lichaam is op dat moment overleven. Hierdoor zal het lichaam de stofwisseling veranderen en overschakelen op glucose en zal er geen vetverbranding plaats vinden. Zowel de bloeddruk als de hartslag gaat omhoog en de spierspanning neemt toe. De darmen worden “open” gezet zodat zout en vocht opgenomen kan worden. Hormonaal gezien wordt de schildklierfunctie en de aanmaak van geslachtshormonen op een lager pitje gezet. Het immuunsysteem wordt geactiveerd om bij eventuele “schade”, als gevolg van vechten of vluchten, direct tot herstel over te kunnen gaan.

Wanneer de acute stresssituatie voorbij is schakelt de HPA-as terug en past het lichaam zich weer aan. Hierdoor zal bijvoorbeeld de bloeddruk weer zakken en het immuunsysteem weer verminderen in activiteit. Ondanks dat we tegenwoordig geen roofdieren meer tegen komen bevatten we van nature nog steeds deze fysiologische reactie op stress. Via activatie van de HPA-as zal het lichaam hetzelfde op een hedendaagse stresssituatie reageren als vroeger wanneer we een leeuw tegen kwamen.

Stress kan voorkomen als we iets moeten doen waar we minder comfortabel mee zijn, bijvoorbeeld een presentatie voor een groep of solliciteren op een nieuwe baan. Ook hierbij geldt dat wanneer de stresssituatie niet meer aanwezig is, de stressrespons weer afneemt.

Gezonde stress

Kortdurende stress is niet schadelijk. Sterker nog, op zijn tijd wordt het lichaam hier weerbaarder door. Van oudsher kennen we acute stress bij gevaar maar ook bij:

• honger en dorst
• hitte en kou
• wonden en infecties

Onszelf kortdurend blootstellen aan de bovenstaande factoren gebeurd nauwelijks nog in de westerse maatschappij. Hierdoor neemt de weerbaarheid af en worden we juist sneller zwak en ziek.

Ongezonde stress

In tegenstelling tot het weinig bloot stellen aan acute stress, stellen we het lichaam hedendaags wel bloot aan langdurige stress. Langdurige stress bestaat uit meerdere aspecten van onze westerse leefstijl, namelijk:

• psychosociale aspecten (druk en verwachtingen zoals deadlines, overal bij moeten zijn, social media etc.)
• bewegingsarmoede
• teveel en te vaak eten (activatie immuunsysteem)
• ongezond milieu en toxische stoffen

Dus niet alleen stress als gevolg van psychosociale aspecten houden de stressrespons in stand. Ook aspecten zoals toxische stoffen, voeding en te weinig bewegen zorgen hiervoor.

Zoals eerder benoemd schakelt de HPA-as vanzelf terug indien de acute stresssituatie is geweken. Hiervoor geldt dat de stresssituatie dusdanig moet zijn dat een bepaalde hoeveelheid cortisol vrijkomt. Wanneer we langdurig bloot worden gesteld aan stress zal de HPA-as minder gevoelig worden voor cortisol waardoor het zichzelf niet uit schakelt.

Het niet uitschakelen leidt er toe dat de eerder benoemde fysiologische processen gaande blijven. Het immuunsysteem blijft sluimerend actief en zal minder goed reageren op bijvoorbeeld bacteriën en virussen, maar zal ook minder goed voor herstel zorgen. De darmwand blijft open staan waardoor ook schadelijke stoffen makkelijk in het bloed terecht kunnen komen. De stofwisseling zal niet switchen naar vetverbranding en hierbij blijven mensen drang houden naar suikerrijke voeding. Tevens vinden er hormonale veranderingen plaats waardoor problemen zich kunnen ontwikkelen op gebied van de vruchtbaarheid, de schildklierfunctie en de stofwisseling.

Het gevolg hiervan is dat laaggradige ontsteking ontstaat. Dit gaat vaak gepaard met een verscheidenheid aan symptomen en kan uiteindelijk leiden tot versnelde veroudering, depressie, diabetes type 2, auto-immuunziektes, fybromyalgie en osteoporose.

Symptomen van teveel stress

De lijst met symptomen van stress is lang en divers. Hier volgt een korte opsomming:

• Onrust
• Inslapen is moeilijk
• Snel geïrriteerd/geagiteerd zijn
• Angstig of neerslachtig zijn
• Huilbuien
• Gewicht aankomen (op de buik)
• Behoefte aan zoet eten
• Hoge bloeddruk/hartslag
• Onregelmatige menstruatie
• Spierklachten
• Vermoeidheid
• Concentratieverlies
• Burn-out

Hoe om te gaan met stress?

Veel mensen doen tegenwoordig veel dingen omdat het “moet”, niet omdat het kan. Uiteraard is dit soms een onderdeel van het leven en als het kortdurend of weinig voorkomt is dit geen probleem. Wat ook veel voorkomt is dat mensen erg druk zijn met leuke dingen maar alles bij elkaar toch te veel.

Beide situaties zijn voorbeelden waarbij sprake kan zijn van langdurige stress. Zoals eerder beschreven is langdurige stress ongezond en kan dit tot allerlei klachten leiden.

Om de stress te verminderen en de balans terug te krijgen in het leven zijn hier een aantal tips:

• Doe elke dag een leuke/ontspannende activiteit
• Stel prioriteiten 
• Laat de dingen los die niets opleveren
• Eet gezond (verminderen van suiker en alcohol)
• Drink voldoende water (maximaal twee koppen koffie en voor 14.00)
• Drink matcha thee i.p.v. koffie (cafeïne verhoogd het stresshormoon)
• Beweeg dagelijks voldoende
• Ga de natuur in 
• Hou de sportsessies kort en niet op de hoogste versnelling 
• Slaap voldoende, zo tussen de 7-9 uur (zo kan herstel plaats vinden o.a. door immuunsysteem)
• Verminder schermtijd (met name in de avond)
• Doe ademhalingsoefeningen, yoga, pilates of mindfulness
• Gebruik supplementen om stressrespons te verminderen en reguleren
• Gebruik supplementen om het lichaam extra te voeden en te ondersteunen 
• Doe de aanpassingen stap voor stap om het haalbaar te maken. Kijk hierbij wat bij u past
• Zoek hulp hierin indien u er zelf niet uit komt

Wilt u meer weten over hoe het lichaam kunt ondersteunen met supplementen of wilt u graag advies omtrent het implementeren van de bovenstaande punten? Neem dan contact op met Noordwijk Gezond.

Disclaimer:

Noordwijk Gezond is niet verantwoordelijk voor de gevolgen van eigenhandig handelen van bezoekers van deze website, overleg eerst altijd met uw arts.

Bronnen:

www.sohf.nl